Gezondheidsles: hoge bloeddruk is een rode ballon en la sangre es la vida.

¨Buenos días, en welkom allemaal hier in CENIT!¨ In de kring wordt hier en daar ¨gracias¨ gemompeld, maar het merendeel van de ongeveer vijfendertig aanwezigen kijkt ons vooral afwachtend en nieuwsgierig aan. ¨Ik ben Nelly, Holandesa…¨ begin ik, en ik knik naar mijn vrijwilliger-collega. ¨… en ik ben Jenny, uit de Verenigde Staten, en we gaan het vandaag hebben over hoge bloeddruk.¨ Er zit nog niet veel leven in ons publiek dat bestaat uit ouders en grootouders van de markt op deze vroege morgen. Tijd dus om ze een beetje wakker te schudden.   

 

                     

 

¨Hoge bloeddruk is een probleem van het cardio-vasculaire stelsel… akkoord?¨ Iedereen knikt instemmend, al weet ik zeker dat ik evengoed ¨melkweg-stelsel¨ had kunnen zeggen. ¨Wat is het cardio-vasculaire stelsel?¨ Het is jammer dat er geen goede Nederlandse vertaling is voor ¨to stare blankly at¨, want dat is wat ze ineens allemaal doen: to stare blankly at Nelly.   

Als blijkt dat niemand suggesties heft, help ik ze een beetje op weg: ¨El sistema cardio… vascular.¨ Aaaah, daar beginnen een paar lichtjes te branden. ¨El corazón!¨ zegt één van de dames, en het wordt als een golf door de rest van de groep herhaald. ¨Muy bien, het hart dus. Nog meer? Cardio… vascular?¨ Eeehm nee. Andere tactiek. ¨Wat zit er aan het hart vast?¨ Oh, ja. ¨De longen!¨ Jahaa, Nelly, zeg eens dat het niet zo is. Om het eenvoudig te houden, zeg ik dat het niet zo is. ¨Ok, wat zit er in het hart?¨ Da´s een makkie. ¨Bloed,¨ wordt vanuit verschillend kanten geroepen. ¨Perfecto! En waar gaat dat bloed heen?¨ Daar is iedereen het ook over eens: ¨Naar het hele lichaam.¨ Deze moet ik zelf maar even doen dus. ¨Inderdaad, naar het hele lichaam, via de bloedvaten.¨ Iedereen knikt tevreden.   

 

                   

 

Het is soms moeilijk om een goede balans te vinden tussen wat ze wel en niet hoeven te weten, en we moeten er ook rekening mee houden dat het overgrote deel van ons publiek niet of maar heel kort naar school is geweest. Het basisonderwijs doorlopen is een grote uitzondering. Ik weet niet of ze het daarom misschien zo leuk vinden om actief mee te doen en te denken als ze naar de info-sessies komen, maar dat maakt het voor ons extra leuk om te proberen ze nét genoeg uit te dagen om hun aandacht een half uur vast te houden zonder het te moeilijk te maken.   

 

¨Prima, het hart dus, de bloedvaten en het bloed. Waarom hebben we bloed?¨ Dit is één van mijn favoriete vragen, want de mensen hebben hier bijna allemaal wel een idee over of omschrijving voor die op enige manier de waarheid raakt, zonder dat ze weten hoe precies.

¨La sangre es la vida,¨ zegt een vrouw overtuigd en ze knikt beslist, alsof ze zich niet kan voorstellen dat ik dat niet allang wist. ¨ Ya, het bloed is het leven, dat is wel een mooie metafoor. Maar waarom?¨ Dit is een moeilijke, dus ik wacht niet al te lang op een antwoord. ¨Zuurstof, het bloed transporteert zuurstof naar het hele lichaam, want alle cellen hebben zuurstof nodig. De cellen hier…,¨ ik wijs naar mijn pink, ¨… en de cellen daar,¨ ik wijs naar mijn tenen. Nu het begin gemaakt is, wordt het gemakkelijker: de vaten zijn om het bloed te vervoeren en het hart is een pomp. Hier komen ze bijna altijd zelf op.   

 

¨Goed, hoge bloeddruk is dus een probleem van dat systeem, cardio-vascular. Dat betekent dat er problemen kunnen ontstaan met het hart…,¨ de mensen tellen mee ¨… de vaten en het bloed. Wat doet het hart?¨ Pompt het bloed. ¨Wat doen de vaten?¨ Transporteren het bloed. ¨Wat doet het bloed?¨ Es la vida. Bien. Dus wat gebeurt er als één van die dingen niet goed werkt. ¨Se muere!¨ klinkt het bijna enthousiast. Dan ga je dood. Prima. Stap één: aan hoge bloeddruk kun je doodgaan, daarom is het belangrijk om er meer over te weten. Missie geslaagd.  

 

                      

 

¨Bloeddruk is de weerstand die een bloedvat biedt tegen de kracht die het bloed op de bloedvatwand uitoefent.¨ Fijn. Geef die definitie aan een aula vol eerstejaars geneeskunde studenten en de helft heeft geen idee wat hij ermee moet. Geef hem dus niet aan de mensen van de markt. Althans, niet zonder ballonnen. In de groene ballon zit minder water: die is flexibeler en gaat niet zo snel kapot als de rode ballon die veel strakker staat. We laten de ballonnen in de kring rondgaan. Onze definitie van hoge bloeddruk: de rode ballon. Ze zullen het misschien niet precies in woorden kunnen omschrijven, maar ze begrijpen het concept zo waarschijnlijk een stuk beter dan die halve aula geneeskundestudenten zonder ballon. High five.   

 

Hierna is het voor ons gemakkelijk om met de groep te praten over mogelijke oorzaken, gevolgen en risico´s, met hartproblemen in het bijzonder (killer no 1), medische hulp en, het belangrijkste uiteraard: de preventie.   

 

Het halve uur vliegt om. Acht sessies als deze hebben we gegeven, en de volgende maand volgen er weer acht met een ander thema, waarschijnlijk AIDS/HIV. Ik kan bijna niet wachten!